Η δυναμική Γη - 3

Τα γήϊνα οικοσυστήματα εμπλέκουν πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στον έμβιο και στον άβιο κόσμο. Τα νερά της λίμνης Νέϊτρον στην Τανζανία είναι πολύ αλκαλικά, επειδή τροφοδοτούνται από πηγές που αναδύονται σε ηφαιστειογενείς περιοχές. Το νερό συντηρεί πληθυσμούς φυκών και μικρών καρκινοειδών, που αποτελούν τροφή για τα φλαμίνγκο, τα οποία με τη σειρά τους καταδιώκονται από τα αρπακτικά πτηνά.

Το εύθραυστο ανώτερο στρώμα των πετρωμάτων της Γης κατακερματίζεται σ' ένα μωσαϊκό λιθοσφαιρικών πλακών. Η μεταγωγή θερμότητας στον μανδύα θεωρείται υπεύθυνη για τις αργές αλλά επίμονες κινήσεις ανάμεσά τους. Κατά το πέρασμα του γεωλογικού χρόνου, οι πλάκες αποκλίνουν, ελευθερώνοντας τεράστιους όγκους λάβας, οι οποίες δημιουργούν στη συνέχεια νέο ωκεάνειο φλοιό.

Επειδή η Γη δεν διογκώνεται, η απόκλιση των πλακών ισοσταθμίζεται με τη σύγκλισή τους, εκεί όπου τα περιθώρια των ψυχρότερων και πυκνότερων ωκεάνιων πλακών καταβυθίζονται στο στο εσωτερικό της Γης, κατά μήκος των ωκεάνιων τάφρων - φαινόμενο γνωστό ως υποβύθιση.

Στις λιθοσφαιρικές πλάκες οφείλεται η πλειονότητα των σεισμών και των ηφαιστειακών εκρήξεων του πλανήτη μας, που συγκεντρώνονται κατά μήκος των ορίων των πλακών. Οι διεργασίες της τεκτονικής των πλακών εξηγούν τον σχηματισμό, τις αλλαγές μεγέθους και την κατανομή των ωκεάνιων λεκανών, των ηπειρωτικών και νησιωτικών μαζών, καθώς και των περισσότερων από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά τους, όπως είναι οι υψηλές οροσειρές, οι πεδιάδες και οι βαθιές κοιλάδες.

Χωρίς την τεκτονική δυναμική που προέρχεται από την εσωτερική της θερμότητα, η επιφάνεια της Γης θα έμοιαζε με της Σελήνης : πανάρχαια κι αμετάβλητη, με εξαίρεση τις σπάνιες πτώσεις μετεωριτών.

Μάζες πετρωμάτων και πάγου, με μέγεθος που κυμαίνεται από σωματίδια σκόνης έως μικρούς πλανήτες, προσκρούουν στη Σελήνη, τη Γη και σε άλλους πλανήτες του Ηλιακού μας συστήματος. Οι κρατήρες τους είναι εύκολα ορατοί στη Σελήνη, αλλά στη Γη οι συνεχείς γεωλογικές μεταβολές τείνουν να τους συγκαλύψουν ή ακόμη και να τους εξαφανίσουν.

Τα αρχεία των των απολιθωμάτων και των πετρωμάτων μας λένε ότι η συνέχεια της ζωής έχει δεχτεί σοβαρά πλήγματα από μεγάλες προσκρούσεις μετεωριτών. σε συγκεκριμένες εποχές στο παρελθόν. Μία από αυτές, που χρονολογείται 65 εκατομμύρια χρόνια πριν, ευθύνεται για την εξαφάνιση του 70% περίπου όλων των ειδών, περιλαμβανομένων και των δεινοσαύρων.

Με το πέρασμα του χρόνου, οι γεωλογικές μεταβολές - πολλές από τις οποίες συνδέονται με την τεκτονική δραστηριότητα - σφυρηλάτησαν υλικά ιδιαίτερα πολύτιμα για την ανθρώπινη ανάπτυξη : από τα προφανή παραδείγματα, όπως είναι τα πολύτιμα μέταλλα, τα μεταλεύματα και οι υδρογονάνθρακες ( πετρέλαιο και φυσικό αέριο ), έως πιο αφανή υλικά, όπως είναι η άμμος και το αμμοχάλικο, τα οποία οι σύγχρονες κοινωνίες καταναλώνουν σε μεγάλες ποσότητες.

Το γλυκό νερό είναι μία άλλη ουσιαστική πηγή ζωής, την οποία πολλοί θεωρούσαν δεδομένη, ενώ στις μέρες μας υπάρχει σοβαρό έλλειμμα που αφορά σημαντική μερίδα του πληθυσμού παγκοσμίως.
Πηγή στοιχείων : James Luhr, Γη, Ο απόλυτος εικονογραφημένος οδηγός, Δομή 2005.